شخصیت 

    مفهوم شخصیت در روانشناسی یک مفهوم رایج و معمول و در عین حال فوق­العاده غامض و پیچیده است. کاربرد عامیانۀ شخصیت در حد یک مفهوم مطلوب در دیدگاه فردی تنزل یافته است. در حالی­که مفهوم علمی آن به صورت کلی مورد مناقشه است (گروسی فرشی،1380). كلمه شخصیت كه در زبان لاتین (Personalite)¹ و در زبان انگلوساكسون (Persenality)² خوانده می‌شود، ریشه در كلمه لاتین (Persona)³ دارد. این كلمه به نقاب یا ماسكی گفته می‌شود كه بازیگران تئاتر در یونان قدیم به صورت می‌زدند. به مرور معنای آن گسترده‌تر شد و نقشی را كه بازیگر ایفا می‌كرد را نیز در برگرفت.

    بنابر این مفهوم اصلی و اولیه شخصیت، تصویری صوری و اجتماعی است و بر اساس نقشی كه فرد در جامعه بازی می‌كند، ترسیم می‌شود. یعنی فرد در واقع به اجتماع خود شخصیتی ارائه می‌دهد كه جامعه بر اساس آن، او را ارزیابی می‌نماید (شاملو، 1377). هر انسانی آمیزه‌ای از سه ویژگی نوعی، فرهنگی و فردی را در خود دارد و مجموعاً كلیت منحصر به فردی را تشكیل می‌دهد كه مورد توجه و امعان نظر روان‌شناسی شخصیت است. كلیت مفهوم، و به همین لحاظ پیچیدگی آن موجب شده است كه واژه شخصیت به شیوه‌های مختلفی تعریف شود.

    نظری اجمالی به تعاریف شخصیت نشان می دهد که تمامی معانی شخصیت را نمی توان در یک نظریه خاص یافت زیرا روان شناسان در مورد تعریف دقیق شخصیت اتفاق نظر ندارند (اتکینسون⁴ و هیلگارد⁵ ، 1381). بلکه در حقیقت تعریف شخصیت به نوع نظریه هر دانشمند بستگی دارد. برای مثال، کارل راجرز⁶ شخصیت را یک خویشتن سازمان یافته دائمی می داند که محور تمام تجربه های وجودی است (شاملو، 1377).

    آلپورت¹ در این باره به گردآوری و ذكر پنجاه تعریف متفاوت پرداخته است. برخی به جنبه‌های بیوشیمیایی و فیزیولوژیكی شخصیت، برخی به عكس‌العمل‌های رفتاری و رفتارهای مشهود، برخی به فرایندهای ناهشیار رفتار آدمی و برخی به ارتباط‌های متقابل افراد با یكدیگر و نقش‌هایی كه در جامعه بازی می‌كنند توجه نموده و شخصیت را بر همان مبنا تعریف كرده‌اند. بنابراین دامنه تعاریف از فرایندهای درونی ارگانیسم تا رفتارهای مشهود ناشی از تعامل افراد، در نوسان است (گروسی، 1380).